Menork op'e wjuk

Na een verblijf van een week in het zuidwesten van Friesland moet ik vaststellen dat alle gezenderde grutto’s uit de Haanmeer nog steeds in het zuiden van Europa vertoeven. Maar niet lang meer!

Sinds gister zijn er namelijk drie grutto’s vanuit de delta van de Taag (in het zuiden van Portugal) naar het noorden onderweg. Een van deze vogels is vanochtend rond 10 uur op 90 kilometer van de Noord-Spaanse kust afgehaakt, en met een bocht terug het binnenland ingegaan. De twee andere vogels gaven in het begin van de middag de laatste punten boven de golf van Biskaje; een verplaatsing van hemelsbreed 800 kilometer. De vogels trekken in noordoostelijke richting, en zullen waarschijnlijk ter hoogte van Bordeaux de Franse kust bereiken. Vervolgens is het de vraag of ze gaan doorvliegen of een tussenstop maken. Vanwege de noordoostenwind boven Frankrijk ligt het laatste het meest voor de hand.

Voordat vanochtend de eerste zenderpunten binnenkwamen, wees overigens niets erop dat de vogels aanstalten maakten om richting het noorden te komen. Een van de vogels vloog afgelopen week zelfs vanuit de Extremadura (in het binnenland van Spanje) 200 kilometer zuidelijk naar Doñana. Blijkbaar waren de omstandigheden er nog niet naar om te vertrekken. Dit houdt waarschijnlijk verband met de noordelijke wind van de afgelopen tijd. De gedachte was dan ook dat de vogels op een gunstigere wind wachten; voor de drie vogels uit Portugal duurde dit dus blijkbaar te lang.

In de afgelopen week moest ik het dus nog wel zonder gezenderde grutto’s stellen. Gelukkig waren er al voldoende soortgenoten die eerder hebben besloten deze kant op te komen. Zo zagen we nabij Easterlittens een groep van rond de 300 exemplaren. Daarnaast zitten er verspreid kleinere groepjes. Tussen deze vogels zagen we verscheidene gekleurringde individuen, waaronder broedvogels en nestjongen uit het onderzoeksproject.

De verwachting is dat binnen twee dagen de gezenderde vogels binnen Nederland zullen aankomen. Daarmee gaat voor mij het echte veldwerk van start. Morgenmiddag zullen de zenders van de vogels uit Portugal weer punten doorgeven: spannend!

Wat doet een roofvogelman nou binnen een gruttoproject? Dit is een van de vragen die mij in de afgelopen dagen werd gesteld. Roofdieren en weidevogels worden nogal eens als water en vuur, of het goed en kwaad gezien. Binnen een weidevogelproject word je dan ook liever niet met roofvogels geassocieerd. Maar goed, ik kan het ook niet laten om af en toe ooh! te roepen wanneer we vlak langs een buizerd rijden. In essentie waardeer ik roofvogels net zo veel als andere vogels, maar in de afgelopen dagen zagen we ontzettend veel buizerds, tegenover slechts een handjevol grutto’s. Hierdoor ontstaat een vertekend beeld in het voordeel van de roofvogelman.

Maar goed; een weidevogelstage voor de roofvogelman dus. In de zomer van 2015 kwam ik in contact met de grutto-onderzoekers van de RUG nadat ik door hen werd gevraagd om een zender uit een haviksnest te halen. Van het een komt het ander, dus toen ik dit jaar voor mijn studie Bos- en Natuurbeheer een stage moest lopen, kwam ik al snel bij dit project uit.

Binnen de stage zal ik gaan kijken naar een aantal vrouwelijke grutto’s die in het broedseizoen van 2015 nabij Koudum zijn gezenderd. Met behulp van de zendergegevens ga ik deze vogels voorafgaande aan de eileg op de pleisterplaatsen binnen Nederland opzoeken. Hierbij kijk ik naar het gedrag en de uiterlijke kenmerken van de vogels, met als doel vast te stellen in hoeverre tijd een limiterende factor binnen de gruttotrek is.

Tot dusver wijst echter nog niets erop dat dit het geval is; we zijn inmiddels begin maart en de gezenderde grutto’s zitten nog in alle rust in Spanje en Portugal. Voor mij is het dus nog een kwestie van afwachten tot ik aan de echte stageopdracht kan beginnen. Maar aangezien ik wel in tijd gelimiteerd ben (de stageperiode duurt tot 15 april) doe ik alvast ervaring op door te helpen met het inventariseren van grutto’s binnen het onderzoeksgebied in Zuidwest-Friesland.

In de afgelopen dagen hebben we hierbij al een aantal gekleurringde vogels gezien die binnen het projectgebied thuishoren. Daarnaast zagen we een aantal ongeringde grutto’s, waaronder vermoedelijke IJslanders. Prachtig om te zien zijn ook de groepen goudplevieren en kemphanen die in het gebied verblijven en massaal opwolken bij een passerende slechtvalk.

Het is nu dus nog een kwestie van tijd totdat de gezenderde grutto’s in beweging komen. De verwachting is dit komende week wel gaat gebeuren. Maar de wind boven Iberië staat nog niet helemaal gunstig, dus het blijft eerst afwachten.